Estoński CIT, czyli zryczałtowana forma opodatkowania, jest alternatywą dla klasycznego podatku dochodowego dla spółek.
W przypadku estońskiego CIT rozliczenia i dokumentacja opierają się wyłącznie na zasadach występujących w przepisach o rachunkowości - nie ma odrębnej rachunkowości podatkowej. Podatek CIT płacony jest wyłącznie w momencie wypłaty dywidendy. Zaliczki na podatek CIT nie są opłacane co miesiąc, ponieważ podatek jest odprowadzany w momencie wypłaty zysku ze spółki (dywidendy). Takie podejście pozwala na elastyczne określenie momentu opodatkowania oraz umożliwia przeznaczanie środków finansowych na cele związane z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa.
Historia
Termin "estoński CIT" odnosi się do modelu opodatkowania osób prawnych, który został wprowadzony w Estonii na początku XXI wieku. Koncepcja ta wywodzi się z 1978 roku, kiedy to w Stanach Zjednoczonych opublikowany został tzw. "raport Meade'a". Propozycje zmian w systemie opodatkowania dochodów osób prawnych, zawarte w publikacji autorstwa prof. Meade, stanowią fundamenty dla współczesnego estońskiego modelu opodatkowania, który przyczynił się do niemalże dwukrotnego przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego Estonii oraz wzrostu inwestycji prywatnych, zaś Estonia od lat plasuje się na czele międzynarodowych rankingów przyjazności systemu podatkowego.
W styczniu 2021 roku w Polsce został uruchomiony pilotażowy program opodatkowania zgodny z estońskim modelem, który przynosi znaczące korzyści dla przedsiębiorców. Obecnie obowiązujące zasady zostały określone w nowelizacji przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, która w weszła w życie 1 stycznia 2023 roku.
Zalety estońskiego CIT
Jego główna zaleta to brak obowiązku płacenia podatku, gdy firma reinwestuje zyski. Warto jednak pamiętać, że przejście na estoński CIT wymaga spełnienia pewnych warunków dotyczących formy prowadzenia działalności, zatrudnienia oraz pozostałych kryteriów.
W modelu estońskiego CIT nie występuje konieczność:
- prowadzenia rachunkowości podatkowej,
- ustalania podatkowych kosztów uzyskania przychodów,
- obliczania podatkowych odpisów amortyzacyjnych.
Formy prowadzenia działalności uprawniające do skorzystania z estońskiego CIT
Aby skorzystać z estońskiego CIT, nie ma konieczności zakładania nowej spółki – można zastosować ten model opodatkowania w ramach istniejącej spółki, o ile posiada ona odpowiednią formę prawną. Przyjęcie estońskiego CIT może być prostsze dla nowych firm. Niemniej jednak, decyzja o wyborze tej formy opodatkowania powinna być oparta na dokładnej analizie indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa.
Formy prowadzenia działalności, które uprawniają do skorzystania z estońskiego CIT, to:
- spółki akcyjne,
- proste spółki akcyjne,
- spółki z o.o.,
- spółki komandytowe
- komandytowo-akcyjne.
Spółka nie może posiadać udziałów w innych podmiotach, zaś wspólnikami mogą być jedynie osoby fizyczne.
Warunki dotyczące przychodów
Ponad 50% przychodów przedsiębiorstwa generowanych jest z działalności operacyjnej, co oznacza, że pochodzą one z działalności bezpośrednio związanych z produkcją towarów lub świadczeniem usług. Przychody uzyskane z innych źródeł takich jak wierzytelności, odsetki, pożyczki, opłaty leasingowe, poręczenia, gwarancje, prawa autorskie, prawa własności przemysłowej, ze zbycia instrumentów finansowych oraz z transakcji z podmiotami powiązanymi nie mogą przekraczać 50% całkowitych przychodów przedsiębiorstwa. Dlatego w praktyce, działalność finansowa stanowi główne wyłączenie. Z estońskiego CIT nie skorzystają także firmy prowadzące działalność w specjalnych strefach ekonomicznych.
Począwszy od 2022 roku, próg przychodowy wynoszący 100 milionów złotych został zniesiony, co oznacza, że przedsiębiorstwa mogą korzystać z estońskiego CIT bez względu na wielkość generowanych przychodów.
Warunki dotyczące zatrudnienia
Aby skorzystać z estońskiego CIT, firma musi zatrudniać co najmniej 3 osoby na podstawie umowy o pracę (przez co najmniej 300 dni w roku podatkowym) lub umowy cywilnoprawnej. Wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej nie możne być niższe niż 300% średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Inne warunki
Firma nie może sporządzać sprawozdań finansowych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości za okres, kiedy jest opodatkowana zgodnie z zasadami estońskiego CIT.
Wyjątki i ograniczenia stosowania estońskiego CIT
Mimo że estoński CIT przynosi wiele korzyści, istnieją również wyjątki i ograniczenia jego stosowania. Przede wszystkim, niektóre kategorie dochodów nie podlegają opodatkowaniu według tej formy opodatkowania, takie jak dochody z tytułu sprzedaży nieruchomości, udziałów w spółkach oraz innych aktywów.
Ponadto, przedsiębiorcy korzystający z estońskiego CIT muszą pamiętać o przestrzeganiu przepisów dotyczących powiązań między spółkami. W przypadku transakcji między powiązanymi podmiotami, wartość transakcji musi być zgodna z wartością rynkową. W przeciwnym wypadku, organ podatkowy może uznać, że przedsiębiorstwo przekazało swojemu powiązanemu podmiotowi korzyść, która powinna zostać opodatkowana jako dywidenda.
Ukryta dywidenda
Istnieją przypadki, w których przedsiębiorcy korzystający z estońskiego CIT mogą być obarczeni obowiązkiem zapłaty podatku od ukrytej dywidendy. Może to mieć miejsce w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo dokonuje transakcji z osobą powiązaną, a wartość transakcji jest niższa niż wartość rynkowa. W takim przypadku, organ podatkowy może uznać, że przedsiębiorstwo przekazało swojemu powiązanemu podmiotowi korzyść, która powinna zostać opodatkowana jako dywidenda.
Warto zaznaczyć, że przepisy dotyczące ukrytej dywidendy stosowane są również w przypadku tradycyjnego podatku dochodowego. Jednak w przypadku estońskiego CIT, ponieważ podatek jest pobierany od przychodu, a nie od zysku, sytuacja może być bardziej skomplikowana i wymagać szczegółowej analizy.
Dlatego przedsiębiorcy korzystający z estońskiego CIT powinni dbać o to, aby transakcje z osobami powiązanymi były prowadzone zgodnie z wartością rynkową. W przypadku wątpliwości, warto skonsultować się z ekspertem podatkowym, aby uniknąć konsekwencji finansowych wynikających z nieprzestrzegania przepisów dotyczących ukrytej dywidendy.
Ile wynosi estoński CIT
W momencie opodatkowania (wypłaty zysku) efektywna stawka podatku, obejmująca podatek od zysku spółki oraz podatek od dywidendy płacony przez wspólnika, będzie niższa niż w przypadku klasycznego CIT. Dla małych podatników wyniesie ona jedynie 20% w porównaniu do 26,29%, natomiast dla pozostałych podatników – łącznie tylko 25% zamiast 34,39%.
Zmiany w estońskim CIT w 2023 roku
Zmiany wprowadzone w 2023 roku obejmują:
- Modyfikacja przepisów dotyczących warunków uprawniających do opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, odnoszących się do wydatków ponoszonych przez podatnika na zatrudnienie osób fizycznych na podstawie umowy innej niż o pracę.
- Klasyfikację części wydatków, odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem składników majątku, jako wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą.
- Doprecyzowanie terminu zawiadomienia o wyborze opodatkowania estońskim CIT (ZAW-RD) – do końca pierwszego roku podatkowego, w którym podatnik ma być opodatkowany ryczałtem.
- Określenie warunku wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z tytułu tzw. korekty wstępnej.
- Określenie terminu na zapłatę podatku od dochodu z przekształcenia, ryczałtu od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto oraz terminu zapłaty ryczałtu od dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku na pokrycie strat.
